Ochrona prawna przed agresją ze strony pacjenta.

Co jakiś czas dowiadujemy się w mediach o agresji skierowanej przez pacjentów lub towarzyszących im osób w kierunku personelu medycznego. Ofiarami agresji, zarówno słownej jak i fizycznej padają nie tylko ratownicy medyczni, którzy bardzo często niosąc pomoc na miejscu zdarzenia spotykają się z naruszeniem nietykalności cielesnej ze strony pijanych poszkodowanych lub towarzyszących im osób. Z agresją spotykają się również lekarze na oddziałach szpitalnych lub w przychodniach jak też pielęgniarki. Warto wiedzieć, że w konkretnych przypadkach lekarze, ratownicy medyczni, pielęgniarki oraz położne korzystają z ochrony należnej funkcjonariuszowi publicznemu.

Czym ta ochrona się charakteryzuje?

Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego ochrona prawna funkcjonariusza publicznego polega na zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za przestępstwo popełnione wobec osoby, której przysługuje ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu w porównaniu do odpowiedzialności karnej za analogiczne przestępstwo popełnione względem osoby, która z takiej ochrony nie korzysta. Przykładowo, za przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej osoby, która nie korzysta z ochrony należnej funkcjonariuszowi publicznemu, poza grzywną, karą ograniczenia wolności, grozi kara do roku pozbawienia wolności (art. 217§1k.k.). Natomiast za naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego, poza wspomnianą grzywną, karą ograniczenia wolności, grozi kara do lat trzech pozbawienia wolności (art. 222§1k.k.).

 Inny jest też tryb ścigania przestępstw. Przestępstwa popełnione na szkodę funkcjonariusza publicznego ścigane są z oskarżenia publicznego, czyli w celu wszczęcia postępowania nie jest wymagany wniosek o ściganie i ukaranie sprawcy ani prywatny akt oskarżenia.

W jakich przypadkach przysługuje ochrona należna funkcjonariuszom publicznym?

Przypadki, kiedy personel medyczny może korzystać z ochrony należnej funkcjonariuszom publicznym określone zostały w ustawach zawodowych. I tak, w myśl art. 44 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarzowi, który:

1. wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej lub w przypadku, udzielania pomocy lekarskiej gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia;
2. wykonuje zawód w podmiocie wykonującym działalność leczniczą, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie,

- przysługuje ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, osoba:

• udzielająca pierwszej pomocy albo kwalifikowanej pierwszej pomocy;
• wchodząca w skład zespołu ratownictwa medycznego;
• udzielająca świadczeń zdrowotnych w szpitalnym oddziale ratunkowym;

jak również:

• dyspozytor medyczny podczas wykonywania swoich zadań;
• wojewódzki koordynator ratownictwa medycznego wykonujący zadania , o których mowa w art. 29 ust. 5 ustawy o państwowym  ratownictwie medycznym;
• krajowy koordynator ratownictwa medycznego wykonujący zadania, o których mowa w art. 20a ust. 3 ustawy o państwowym  ratownictwie medycznym

korzystają z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych.

Również, jak już wspomniano wcześniej, z ochrony prawnej należnej funkcjonariuszom publicznym mogą korzystać pielęgniarki i położne. Jak wskazano w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, pielęgniarka i położna podczas i w związku z wykonywaniem czynności polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w postaci:

• rozpoznawania warunków i potrzeb zdrowotnych pacjenta;
• rozpoznawania problemów pielęgnacyjnych pacjenta;
• planowania i sprawowania opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem;
• samodzielnego udzielania w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności ratunkowych;
• realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;
• rozpoznawania ciąży, sprawowania opieki nad kobietą w przebiegu ciąży fizjologicznej, a także prowadzenia w określonym zakresie badań niezbędnych w monitorowaniu ciąży fizjologicznej;
• kierowania na badania konieczne do jak najwcześniejszego rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka;
• prowadzenia porodu fizjologicznego oraz monitorowania płodu z wykorzystaniem aparatury medycznej;
• przyjmowania porodów naturalnych, w przypadku konieczności także z nacięciem krocza, a w przypadkach nagłych także porodu z położenia miednicowego;
• podejmowania koniecznych działań w sytuacjach nagłych, do czasu przybycia lekarza, w tym ręcznego wydobycia łożyska, a w razie potrzeby ręcznego zbadania macicy;
• sprawowania opieki nad matką i noworodkiem oraz monitorowaniu przebiegu okresu poporodowego;
• badania noworodków i opiece nad nimi oraz podejmowania w razie potrzeby wszelkich niezbędnych działań, w tym natychmiastowej reanimacji;

korzystają z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w Kodeksie karnym.

Warto też mieć świadomość, iż również na gruncie prawa cywilnego poszkodowani w wyniku agresywnego zachowania pacjenta lub osób trzecich mogą dochodzić odszkodowania np. za koszty leczenia poniesione w wyniku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.